Ei digital dør inn i utmarksforvaltninga?

I Lom og Jotunheimen har vi jobba med problemstillinga i to år, og det vart tidleg konkludert med at dagens saksbehandling bør forenklast. Det blir også slått fast i to rapportar frå 2014 og 2016.

I denne kronikken set vi eit spesielt fokus på søknadar om motorferdsel i utmark, og kva som må til for å gjere denne søknadsprosessen enklare, kjappare og meir oversiktleg for alle involverte.

I 2017 var det rundt 12.000 motorferdselssøknadar i Norge ifølge SSB. Dette er søknadar som kan gå over både fylke-, kommune- og vernegrenser. I «verste fall» må fleire kommunar, fjellstyre, nasjonalparkstyre og grunneigarar gi løyve.

I Norge har vi rundt 200 kommunar med vesentlege utmarksressursar, 30 verneområdestyre og 94 fjellstyre. I tillegg har vi ein eigedomsstruktur som gjer at det ofte er mange private grunneigarar fordelt på til dels små areal.

Det er søkaren som har ansvar for å innhente løyve frå både private og offentlege, og det finst ingen enkel måte å gjere dette på. Dette kan bety unødvendig tidsbruk hos forvaltninga, frivillige, innbyggjarar og ikkje minst hos næringslivet.

Norge skal digitaliserast, og pilotprosjektet vårt – «Ei dør inn» – tek til orde for å bruke ein eksisterande plattform i behandling av motorferdselssøknadar, i staden for å opprette ein ny digital plattform. Altinn peiker seg ut som den mest aktuelle løysinga, men dette må sjølvsagt gjennom ein grundig prosess før eventuell implementering.

Vi meiner at dette er viktige suksessfaktorar for arbeidet:

• Altinn må «prate saman» med saksbehandlingssystem somtil dømes ePhorte.
• Eit standardisert, elektronisk søknadsskjema må sikre at alle opplysningar er med. Forslag til skjema finst allereie på miljøkommune.no, men blir i varierande grad brukt.
• Altinn må ha ei kartløysing der du kan teikne inn ruta direkte eller legge inn ein sporlogg. Denne må vere knytt til matrikkelen, slik at søkaren får opp ei liste over alle som blir råka og må gitt løyve.
• Når søknaden er utført, må den kunne sendast til alle involverte med eit tastetrykk. Deretter må søkar kunne følge prosessen inne på Altinn og få beskjed når det blir fatta vedtak.
• Her kan også dei ulike forvaltningsorgana følgje saksbehandlinga. Det er vanleg å behandle etter strengaste regelverk først, men med god dialog kan forvaltning også skje parallelt for å spare tid.
• Rapportering må skje på ein einsarta måte, og fristane bør samordnast nasjonalt. I dag er dette ulikt i ulike verneområder.
• Ordninga må innførast nasjonalt, men kunnskapen og forvaltninga må vere lokal! Lom og Jotunheimen kan gjerne vere pilot, men søknadsordninga må bli nasjonal dersom det skal føre til ei reell forenkling.

For å køyre opp spor til løypetraseen for sledehundløpet «Jotunheimløpet», må arrangøren ha løyve til motorferdsel i utmark frå seks kommunar, fem fjellstyre og eit nasjonalparkstyre. Dette døme syner problematikken, og det er ikkje eit enkeltståande tilfelle.

I pilotprosjektet vårt har vi jobba med brukarreiser og identifisert flaskehalsar i mange ledd, både i søknad- og rapporteringsprosessen. Ingenting er samla på ei felles plattform. Det er vanskeleg å vite kven som må få tilsendt søknaden om du ikkje har lokalkunnskap.

Saka kan bli positivt behandla hos både kommune og nasjonalparkstyret for deretter å få nei frå grunneigar – rekkefølga er stort sett tilfeldig.

Rapportering av køyring kjem i mange former (t.d. papirskjema, notisbok, GPS-logg) og er i realiteten til lite nytte for forvaltninga til å vurdere den totale belastninga på eit område.

Kort summert opp: For søkar er det ikkje lett å få oversikt over prosessen, og koordineringa mellom dei ulike instansane kan vere særs varierande.

Da vi fekk midlar til pilotprosjektet «Ei dør inn» i 2017, var målet «å skaffe erfaringer som gir grunnlag for å iverksette varige forenklingstiltak».

Midlane kom frå Kommunal- og moderniseringsdepartementet, men prosjektet skulle vere eit samarbeid med Landbruks- og matdepartementet og Klima- og miljødepartementet for å «styrke lokaldemokratiet, tilrettelegge for mer verdiskaping basert på naturressurser og redusere byråkratiet i utmarksforvaltningen» (Jan Tore Sanner).

Gode intensjonar altså, og ikkje mindre viktig no enn før. Dessverre opplevde vi at mykje av engasjementet forsvann da Jan Tore Sanner gjekk av som kommunal- og moderniseringsminister.

Vi spør derfor: Er det på tide å ta opp att tråden, kommunal- og moderniseringsminister Monica Mæland? Vi bidreg gjerne med våre erfaringar.